Wnioski i rekomendacje z sesji społecznej nt. dostępu do informacji publicznej

Dostęp do informacji publicznej stanowi jeden z głównych instrumentów umożliwiających kontrolę administracji publicznej przez obywateli i podmioty społeczne. Jakkolwiek działalność strażnicza nie musi być misją czy głównym celem istnienia konkretnych fundacji i stowarzyszeń, to znajomość podstawowych zagadnień w tym zakresie może być przydatna w praktyce, a nierzadko wręcz niezbędna. Zważywszy, że niektóre organizacje same mogą być zobligowane do udostępniania informacji publicznej na wniosek obywateli.

Chcąc zgłębić tę tematykę, na kolejna sesję społeczną zorganizowaną w formule online 24 stycznia 2023 r. w ramach projektu „Kuźnia Ekspertów – wsparcie III sektora Warmii i Mazur” zaprosiliśmy Macieja Jurzyńskiego, prawnika i administratywistę z wieloletnim stażem w służbie cywilnej. Ekspert przybliżył nam tematykę dostępu do informacji publicznej przede wszystkim z perspektywy organizacji pozarządowych. Oprócz omawiania zagadnień teoretycznych i przepisów prawa, które uwzględniono w załączonej prezentacji, prowadzący sesję analizował też praktyczne sytuacje (tzw. case study) oraz odpowiadał na pytania uczestników sesji wynikające z ich osobistych doświadczeń i sytuacji problemowych, z którymi mierzyli się prowadząc swoje organizacje.

Głębszej analizie poddano zakres zagadnień, które stanowią lub mogą stanowić informację publiczną. Prowadzący przywołał jeden z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym sąd podkreślił, iż „informację publiczną stanowią wyłącznie dane obiektywne lub fakty, a nie kwestie ocenne czy postulatywne”. Ponadto informacją publiczną mogą być jedynie dane będące już w posiadaniu podmiotu obowiązanego ustawą. Wniosek ze strony obywatela o wszczęcie działań wyjaśniających czy kontrolnych nie może być więc utożsamiany z prawem dostępu do informacji publicznej.

Jednym z wątków, który został również przeanalizowany podczas sesji społecznej, było to, czy wnioski o dofinansowanie projektów składane przez organizacje pozarządowe w odpowiedzi na różne konkursy dotacyjne, stanowią informację publiczną. Prowadzący powołując się na przepisy i orzeczenia sądowe, wskazał, że oferta konkursowa/wniosek o dofinansowanie staje się informacją publiczną w razie otrzymania dotacji i zostanie udostępniony na wniosek, z zachowaniem wymogu anonimizacji danych osobowych. Problemem w tej sytuacji może stać się wykorzystanie bez zgody autora pomysłu i opisów zawartych w ofercie przez osobę czy podmiot, który uzyska dostęp do tych treści. Zdaniem prowadzącego spotkanie, możliwe w takim przypadku będzie dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym, a także zgłoszenie karne (przepisy karne zawiera ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych). W tym wątku padło też pytanie, czy organizacja może zastrzec ofertę jako swoją tajemnicę. W większość przypadków prawdopodobnie nie będzie to możliwe, niemniej pewną możliwość dają przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Art. 11 pkt 4 wspomnianej ustawy definiuje tajemnicę przedsiębiorstwa jako nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Zatem tylko w ściśle określonych sytuacjach organizacja może próbować zastrzec pewne informacje zawarte w ofercie konkursowej.

Innym ciekawym wątkiem poruszonym podczas spotkania był dostęp do informacji na temat zatrudnienia i wynagrodzeń pracowników administracji publicznej, którzy pełnią funkcje publiczne. Prowadzący sesję przywołał jedno z orzeczeń NSA, w którym sąd zajął stanowisko, że umowa o pracę osoby pełniącej funkcję publiczną stanowi informację publiczną, co nie oznacza, że zostaje wyłączona ochrona prywatności tej osoby. O ile ujawnienie wynagrodzenia „zasadniczego” funkcjonariusza nie będzie ograniczone prawem do prywatności, to już różnego rodzaju dodatki np. o charakterze pomocy socjalnej mogą być taką ochroną objęte (np. świadczenia związane w chorobą członka rodziny). Potencjalnie ochronie będą podlegać także potrącenia np. z tytułu alimentów.

Szczegółowo analizowane były też elementy wniosku o udostępnienie informacji publicznej, forma i sposób udostępnienia informacji, wymogi w zakresie identyfikacji podmiotu wnoszącego o dostęp do informacji, jak również środki ochrony prawnej przysługujące obywatelom i organizacjom w związku z ustawą o dostępie do informacji publicznej. Dzięki temu uczestnicy spotkania mogli dokładnie poznać przysługujące im prawa, ale też i obowiązki w sytuacjach, gdy ich organizacja pozarządowa otrzyma wniosek o udostępnienie informacji.

 

Wnioski i rekomendacje z sesji społecznej nt. dostępu do informacji publicznej

Pliki do pobrania